Željko Ražnatović Arkan, rođen 17. aprila 1952. godine u Brežicama u Sloveniji, bio je osnivač i vođa Srpske dobrovoljačke garde, paravojne jedinice aktivne tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji. Takođe je bio prvi predsednik Stranke srpskog jedinstva. Njegov život je nasilno prekinut 15. januara 2000. godine kada je ubijen u holu beogradskog hotela „Interkontinental“.
U septembru 1997. godine, Međunarodni tribunal za ratne zločine u Hagu podigao je optužnicu protiv njega, optužujući ga za ratne zločine i zločine protiv čovečnosti izvršene u Bosni i Hercegovini. Optužnica, koja je javno objavljena u januaru 2001., teretila ga je za 22 krivična dela, uključujući kršenje Ženevske konvencije o zaštiti civila u ratnim vremenima, kao i druga kršenja međunarodnih zakona i običaja rata, posebno tokom događaja u septembru 1995. u Sanskom Mostu. Zbog niza razbojništava u 70-im i 80-im godinama 20. veka širom Zapadne Evrope, Interpol je izdao crvenu poternicu za njim.
Arkan je bio otac devetoro dece, uključujući dvoje koje je imao u braku sa popularnom folk pevačicom Svetlanom Cecom Ražnatović.
Po nacionalnosti je bio Srbin, a po veroispovesti pravoslavac.
Detinjstvo i mladost
Željko Ražnatović rođen je 1952. godine u Brežicama, Slovenija. Njegov otac, Veljko Ražnatović, bio je oficir Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva i pilot tokom Narodnooslobodilačke borbe u Drugom svetskom ratu. U vreme Željkovog rođenja, Veljko je bio stacioniran u Sloveniji. Kasnije, porodica se selila iz mesta u mesto – od Zagreba do Pančeva, pre nego što su se konačno nastanili u Beogradu. Tamo je Željko proveo detinjstvo sa svoje tri sestre – Biljanom, Jasnom i Mimom. Majka Slavka, rođena Josifović, bila je poznata po svojoj tolerantnosti, dok je otac imao reputaciju strogoće, a prema Željkovim rečima u jednom intervjuu, bio je i poprilično surov kada je dolazilo do disciplinovanja dece.
Mladom Željku Ražnatoviću, detinjstvo je prošlo u želji da postane pilot kao njegov otac. Međutim, porodične turbulencije, koje su kulminirale razvodom njegovih roditelja kada mu je bilo samo 12 godina, dovele su do toga da se sa 14 godina upusti u sitni kriminal. Željko i njegova grupa vršnjaka postali su poznati po krađi ženskih torbica na Tašmajdanu, zbog čega je proveo godinu dana u popravnom domu blizu Beograda. Nakon toga, njegov otac pokušava da ga usmeri na pravi put slanjem u Kotor na školovanje u Jugoslovenskoj mornarici. Ali, Željko je imao druge planove; tajno se ukrcava na brod i odlazi za Pariz, započinjući novu fazu svog burnog života.
Kriminalni dosije u Evropi
Godine 1972., kada je imao dvadeset godina, Željko Ražnatović je krenuo put Zapadne Evrope. Tamo je, uz pomoć poznatih jugoslovenskih kriminalaca poput Ljube Zemunca, Ranka Rubežića, Đorđa Griška Božovića, Gorana Vukovića i ostalih, uspeo da osnuje svoju kriminalnu grupu. Njihove aktivnosti obuhvatale su pljačke banaka, zlatara i krađe automobila koje su kasnije prodavali. Povremeno, jugoslovenske obaveštajne službe bi ga angažovale za „čišćenje“ situacija koje bi mogle ugroziti sigurnost zemlje.
Prvo hapšenje doživeo je 28. decembra 1973. u Belgiji zbog pljačke banke, kada je osuđen na desetogodišnju kaznu zatvora. Međutim, uspeo je da pobegne i 4. jula 1979. godine pređe u Holandiju, gde je nastavio sa sličnim kriminalnim delima. Ponovo je uhapšen 24. oktobra 1979. nakon izvršenja nekoliko oružanih pljački u Holandiji i Švedskoj. Nakon sedmogodišnje kazne u amsterdamskom zatvoru, ponovo je pobegao 8. maja 1981. godine. Njegovo bekstvo ga je odvelo u Nemačku, gde je već 5. juna iste godine uhvaćen tokom pljačke jedne zlatare.
Ranjen tokom hapšenja, smešten je u zatvorsku bolnicu sa slabijim obezbeđenjem, odakle je uspeo da pobegne skočivši kroz prozor samo četiri dana kasnije. Poslednje hapšenje zabeleženo je u Bazelu 15. februara 1983. godine tokom rutinske policijske kontrole. Iz zatvora u Torbergu uspeo je da pobegne 27. aprila.
Belgijska policija ga je progonila zbog pljačkanja banke i bijega iz zatvora, dok su ga holandske vlasti tražile zbog sličnih optužbi za oružane pljačke i begove iz zatvora. U Švedskoj je bio osuđen na kazne zbog dvadeset razbojništava, sedam pljački banaka, pokušaja ubistva i ponovnih begova iz pritvora. Nemci, Austrijanci, Švajcarci i Italijani takođe su ga tražili iz istih razloga. Interpol je objavio crvenu poternicu za njim. U dokumentima Generalnog sekretarijata Međunarodne policijske agencije, navodi se da je Arkan koristio mnogobrojne lažne identitete, uključujući imena kao što su Roberto Betega, Paul Betega, Marcel de Kok, Stefan Kartni, Bob Elis i druge…
Povratak u Jugoslaviju
Vraćajući se u Beograd u maju 1993. godine, Arkan je započeo nekoliko sumnjivih poslova koristeći „zarađeni novac“. Nakon šest meseci u Jugoslaviji, dogodila se pljačka banke u Zagrebu, gde je pljačkaš ostavio ružu, slično kao što bi to uradio i Arkan. Policija je posetila majku Arkana u Ulici 27. Maja u Beogradu, ali ga tamo nisu pronašli. Kada ga je majka obavestila da ga traže dvojica nepoznatih muškaraca, Arkan je došao kući sa pištoljem i ranio obojicu. Iako je bio priveden, pušten je u roku od 48 sati, što je samo pojačalo sumnje u njegovu povezanost sa političkim vrhom Jugoslavije.
Od sredine 80-ih, Arkan je upravljao disko klubom „Amadeus“ na Tašmajdanu zajedno sa Brankom Savkovićem, poznatijim kao Žika Živac, i Draganom Tapijem Maleševićem. Veruje se da je klub bio mesto gde su se održavali tajni sastanci i dogovarali veliki poslovi. Tokom tog perioda, Arkan je vozio svoj Kadilak kroz Beograd, Pančevo, Sveti Stefan i Portorož. Takođe je uživao u igri pokera u apartmanima u Bečićima i započeo izgradnju nekoliko zgrada. Postao je poznat i po incidentima poput pretučenog čoveka čija mu je ruka slomljena. Iako nije uspeo da izbegne suđenje, pred sam početak je tvrdio da radi za Državnu bezbednost, pokazujući dokument o hipoteci garantovan državom za njegovu kuću u Ulici Ljutice Bogdana u Beogradu. Na kraju je osuđen na šest meseci zatvora, koje je odslužio u Centralnom zatvoru u Beogradu.
Nakon toga, postao je vođa navijača Fudbalskog kluba Crvena zvezda. U pratnji „Delija“, Arkan je 13. maja 1990. godine putovao u Zagreb kako bi prisustvovao utakmici između Dinama i Zvezde. Taj događaj pamtiće se po haosu, sukobima među navijačima, sukobima sa Dinamovim igračima i interveniciji jugoslovenske policije. Mnogi smatraju da je ova utakmica označila početak rata u bivšoj Jugoslaviji. Uznemiren provokativnim ponašanjem zagrebačkih navijača koji su skandirali uvredljive parole poput „Srbe na vrbe“ i „Ubij, ubij Srbina“,
Arkan se vratio u Beograd i formirao Srpsku dobrovoljačku gardu. Ova formacija uglavnom je bila sastavljena od Zvezdinih navijača, kojima su se kasnije pridružili i pristalice drugih beogradskih klubova. Mladi ljudi, inspirisani nacionalističkim idejama koje je širio i sam Arkan, počeli su se organizovati kako bi zaštitili srpsko stanovništvo u BiH i Hrvatskoj koje je bilo ugroženo.
Rat u Bosni
Krajem oktobra 1990. godine, Ražnatović je krenuo put Knina kako bi se sastao s predstavnicima Republike Srpske Krajine. U kasnijim danima, tačnije 29. novembra iste godine, hrvatska policija ga je uhapsila na granici između Hrvatske i Bosne kod Dvora na Uni. U tom momentu su s njim bili Dušan Carić, Srbin iz Dvora na Uni, kao i Beograđani Dušan Bandić i Zoran Stefanović. Arkan je bio obučen u uniformu i nosio je pištolj i hekler. Iako je imao dozvolu za pištolj, za automatsko oružje nije, pa su ga prvo odveli u Sisak, a zatim u zagrebački zatvor Remetinec.
Optužen je za zaveru, a njegovi advokati bili su Srbin, Hrvat i bosanski Musliman. Osuđen je na 20 meseci zatvora i pušten 14. juna 1991. godine. Postojale su spekulacije da je srpska vlada platila milion nemačkih maraka kako bi oslobodila Arkana, ali te tvrdnje nikada nisu potvrđene. Nakon izlaska iz zatvora, Arkan je posetio manastir na Cetinju, gde je bio smešten mitropolit Amfilohije Radović, i sa svojim pratiocima radio kao obezbeđenje.
Postojale su tvrdnje da je srpska vlada navodno platila milion nemačkih maraka hrvatskim vlastima kako bi oslobodile Arkana, ali ovi navodi nikada nisu potvrđeni. Nakon što je izašao iz zatvora, Arkan se povukao u manastir na Cetinju, gde je tada boravio mitropolit Amfilohije Radović. Tamo je organizovao svoju sopstvenu grupu ljudi koja je radila kao obezbeđenje.
Na istoku Hrvatske, u bivšoj vojnoj bazi u Erdutu, Srpska dobrovoljačka garda, poznata i kao „Arkanovi tigrovi“, započela je svoje okupljanje i organizovanje. U početku, ova paravojna formacija brojala je oko 200 ljudi, ali kasnije je njen broj znatno porastao. Arkan je bio figura koja je prenosila discipline, dok je Miodrag Ulemek Legija bio zadužen za obuku vojnika u ratnim veštinama.
U jednom kasnijem intervjuu, Ražnatović je otkrio da je lično finansirao Gardu, a kasnije su mu se pridružili Srbi iz Srbije i dijaspore. Tokom osvajanja teritorija, gardisti su zadržavali oružje i municiju kao ratni plen.
Garda je u jednom trenutku posedovala čak sedam tenkova, koje su kasnije razmenili za oružje i municiju. Nakon ulaska u Bijeljinu, Arkan se sastao s rukovodstvom BiH, a sastanak su predvodili Biljana Plavšić i Fikret Abdić Babo, kako bi se uverili da nema zloupotreba nad nesrpskim stanovništvom. Prema njihovim navodima, u aprilu 1992. godine, trupe su se premestile na hrvatsko ratište, boreći se u Istočnoj Slavoniji, Baranji i Republici Srpskoj Krajini. Tokom 1995. godine, trupe su oslobodile delove oko Banjaluke, Sanskog Mosta i Prijedora, iako je Armija BiH povratila Sanski Most. Arkan je lično komandovao većinom operacija, za koje su neki vojnici bili nagrađeni. Navodno je stupio u kontakt s italijanskim kriminalnim krugovima kako bi zaustavio krijumčarenje oružja iz Albanije, ali ove tvrdnje nisu potvrđene.
Period posle rata
Tokom perioda nakon rata, Arkanova reputacija je bila izuzetno kompleksna i raznolika. Dok su ga mnogi smatrali herojem koji je zaustavio nasilje i progon srpskog naroda, drugi su ga osuđivali kao ratnog profitera koji je stekao bogatstvo na patnjama ljudi koje je proterao sa njihovih ognjišta. Međutim, najviše je bilo onih koji su osećali strah od njega.
Nakon završetka rata, Arkan je postao neosporni vođa podzemlja, toliko moćan da je retko ko smeo da mu se suprotstavi. Čak su i članovi beogradskog kriminalnog miljea iskazivali poštovanje prema njemu. Prema rečima bivših policajaca, inspektora i novinara, svi su znali za Arkanove aktivnosti, ali nedostajalo je dokaza i svedoka spremnih da svedoče protiv njega. Ipak, Arkan je nastavio svoje poslove nesmetano.
Srpska dobrovoljačka garda je raspuštena u aprilu 1996. godine, sa Arkanovim obećanjem da će se odazvati na pozive komandanta ukoliko za tim bude potrebe. U junu iste godine, preuzeo je Fudbalski klub Obilić, koji je ubrzo postao jedan od najuspešnijih timova, osvojivši titulu prvaka Jugoslavije u sezoni 1997/1998. Kasnije su pojedini bivši igrači tvrdili da im je Arkan pretio smrću ako bi dali gol protiv Obilića.
Uskoro je UEFA zabranila klubu učešće na međunarodnom nivou, a Arkan se povukao sa funkcije predsednika, prepuštajući mesto svojoj supruzi, folk pevačici Svetlani Ceci Ražnatović. Pored fudbala, Arkan je imao uticaj i u drugim sportovima, bio je predsednik Kik boks saveza Jugoslavije u jednom periodu.
Ceo dokumentarac o Arkanu i Obiliću možete pogledati klikom na link ili na sliku gore iznad.
Politička karijera
Početkom devedesetih godina 20. veka, Arkan je pristao na zahtev Srba sa Kosova i Metohije da ih zastupa u Narodnoj Skupštini Srbije (NSS), predstavljajući njihove interese. U periodu do 1993. godine, obavljao je funkciju poslanika u Skupštini. Međutim, u jesen 1993. godine, odlučio je da osnuje Stranku srpskog jedinstva. U jednom od intervjua, priznao je da je ovaj korak preduzeo iz razloga što nije želeo da se povezuje sa Srpskim pokretom obnove (SPO), kojim je rukovodio Vuk Drašković, niti sa Srpskom radikalnom strankom (SRS), čiji je lider bio Vojislav Šešelj.
Sedište stranke je prvobitno bilo smešteno u Beogradu do 1998. godine, nakon čega je premešteno u Jagodinu. Nakon Arkanovog ubistva, vođstvo stranke je preuzeo Borislav Pelević.
Optužnice za ratne zločine
U septembru 1997. godine, Međunarodni sud za zločine na području bivše Jugoslavije je izdao optužnicu protiv Željka Ražnatovića, poznatijeg kao Arkan, optužujući ga za razne zločine protiv čovečnosti i ratne zločine počinjene u Bosni i Hercegovini.
Optužnica je, međutim, čuvana u tajnosti sve do 31. marta 1999. godine. Tada je bivša haška tužiteljka Luiz Arbur objavila da će biti pokrenut krivični postupak protiv Arkana, ali nije otkrila detalje optužbi. Tek godinu dana nakon Arkanove smrti, u januaru 2001. godine, optužnica je konačno objavljena. Prema njoj, Arkan je bio optužen za ukupno 22 krivična dela, uključujući zločine protiv čovečnosti, kršenje Ženevske konvencije o zaštiti civila u vreme rata, kao i kršenje zakona i običaja rata. Posebno se navodi njegova odgovornost za zločine počinjene u Sanskom Mostu 1995. godine, kada su vojnici pod njegovom komandom zarobljavali, tukli, silovali i ubijali nesrpske civile.
Dalje, direktno je optužen za razna druga zlodela, uključujući zarobljavanje i streljanje vojnika i civila.
Smrt
Subota, 15. januar 2000. godine, ostala je zabeležena kao dan kada je Željko Ražnatović, poznatiji kao Arkan, izgubio život u holu hotela „Interkontinental“ u Beogradu. Ta tragična epizoda odvila se tačno u 17 časova i pet minuta. Ubistvo je navodno izvršio Dobroslav Gavrić, tada 23-godišnji policajac iz Loznice, koristeći pištolj CZ-99. Arkan je pogođen u levo oko, a pored njega su nastradali i njegov prijatelj i saradnik Milenko Mandić Manda, kao i policijski inspektor Dragan Garić.
Arkanov telohranitelj je uspeo da ranjava Garića na izlasku iz hotela, ali je ovaj, uz pomoć saradnika, uspeo da pobegne iz grada. Mandić i Garić su izgubili živote na licu mesta, dok je Arkan prevezen u Klinički centar, gde je preminuo na putu do bolnice, prema rečima njegove supruge.
Željko Ražnatović je sahranjen 20. januara 2000. godine na Novom groblju u Beogradu, uz vojne počasti Srpske dobrovoljačke garde. Oko 10,000 ljudi, pored porodice i prijatelja, prisustvovalo je sahrani.
Dobroslav Gavrić, koji je optužen za Arkanovo ubistvo, preživeo je operaciju, ali je ostao nepokretan. Osuđen je na 35 godina zatvora, dok su Gagi Nikolić i Miki Đuričić osuđeni na po 30 godina. Trenutno, samo Gavrić služi kaznu, dok su druga dvojica u bekstvu.
Mediji su dugo raspravljali o motivima atentata na Arkana. Dok neki tvrde da je ubijen jer je smetao političkim moćnicima, drugi veruju da je žrtva zbog svog zalaganja za očuvanje Kosova i Metohije u sastavu Srbije. Postoje i teorije da je Arkan iscenirao svoju smrt kako bi izbegao sudski proces pred Haškim tribunalom. Supruga Arkanova nije dozvolila otvaranje sanduka na sahrani, što je dodatno podstaklo sumnje u njegovu smrt.
I danas, posle 18 godina, različite teorije i dalje kruže medijima i razgovorima ljudi. Bez obzira na to kako ga doživljavaju – kao heroja, kriminalca ili ubicu, Željko Ražnatović Arkan ostaje najkontroverznija ličnost u nedavnoj istoriji Srbije.
Privatan život
Rođen 1952. godine u Brežicama, Željko Ražnatović smatra Beograd svojim pravim domom, gde je proveo veći deo svog odrastanja. Već u ranim danima, na ulicama srpske prestonice, započeo je svoje avanture, praveći nestašluke i uzrokujući ozbiljne probleme, ignorišući očevu vojničku disciplinu koja je pokušavala da ga usmeri.
Nakon niza izleta po Evropi, vratio se u Beograd i 1981. godine oženio Nataliju Martinović. Njihov brak završen je 1994. kada je Natalija saznala za Arkanovu vezu sa mnogo mlađom folk pevačicom, Svetlanom Cecom Veličković. Iz dva braka i nekoliko vanbračnih veza, Ražnatović je dobio devetoro dece. Prvog sina, Mihajla, dobio je sedamdesetih godina prošlog veka sa Agnetom iz Geteburga, Švedske. Mihajlo je kasnije došao u Beograd da živi s ocem, ali nakon njegove smrti vratio se u Švedsku.
Arkan je dobio ćerku Sofiju 1979. sa socijalnom radnicom koja ga je posećivala u belgijskom zatvoru, a prvi put je videla oca 1991. godine na televiziji. Arkan je za Sofiju saznao tek 1994. godine, a danas ona živi u Briselu. Sa glumicom Ljiljanom Nijatović, Arkan je dobio ćerku Anđelu 1980. godine. Ona je ostala u dobrim odnosima sa Cecom i njenom decom i završila je Bogoslovski fakultet. Iz braka sa Natalijom Martinović, Arkan ima blizance Vojina i Nikolu, te ćerke Milenu i Mašu. Kada je saznala za prevaru, Natalija je sa decom napustila Beograd i otišla u Italiju, a potom u Grčku. Nakon Arkanove smrti, Ceca je nastavila da pomaže Nataliji i deci.
Vojin i Nikola su studirali glumu u SAD-u i radili u hotelima i kazinima u Los Anđelesu i Las Vegasu. Vojin je oženio Kineskinju Barbaru Vang, a Maša se zaposlila u Njujorku. Milena je diplomirala filmsku režiju na Univerzitetu u Kaliforniji i sada živi u Nju Orleansu. Deca su odlučila uzeti majčino prezime Martinović.
Veljko i Anastasija žive sa majkom u Beogradu, dok srpski mediji redovno izveštavaju o njihovim životima i aktivnostima.
BONUS VIDEO:
Hvala na čitanju,
vaša malamedija.rs
